qol

1.

is.

1. İnsan bədəninin, çiynin başından barmaqların ucuna qədər olan iki üzvündən hər biri. Sağ, sol qol. Qolunu qaldırmaq. – İzzət Əhmədin qolundan yapışıb gətirib oturtdu palaz üstə ki, oğlan rahatlansın. C. M.. <Telli> sol biləyini gözlərinin üstünə qoymuş, bütün qolu açıqda qalmışdı. S. H..

2. Atın qabaq ayaqlarından hər biri. Atın sağ qolu axsayır.

3. Paltarın qolu örtən hissəsi. Pencəyin bir qolu uzundur. – <Gülbadam> ağ kiseyi köynəyinin enli qolları ilə uşağın alnındakı təri sildi. . N. N.. Məşədi Həsən çuxasının qolları əlində oynamağa başladı. Ç..

4. Ağac budağı, şaxə. Ağacın qolları çox genişdir. Qol atmaq – şaxələnmək, qolbudaq atmaq, hər tərəfə yayılmaq. Yenə səssiz, cansız yurdlar qol atmışdı hər yana; Alaçıqlar muncuq kimi düzülmüşdü yanyana. A. Ş..

5. Əsas bir şeydən, ana xətdən ayrılan şöbə, hissə, qisim, xətt. Dəmiryol stansiyasından mədənə bir qol ayrılır. – Hansı çay ki gedib dəryaya tökülür, ona böyük çay və ya nəhr; hansılar ki, böyük çaya tökülür, onlara qol deyilir. H. Z.. Kür Xəzərə yaxınlaşdıqca və ona yeni qollar bitişdikcə bu çayın suyu artır. M. Qaşqay. <Gülpəri:> Kəhrizdən qol ayırıb aparıb pambığını suvarıb. Ə. H.. Dağın ətəyindən ayrılır bir qol; Tikanlı kəndinə ayırır bu yol. S. V.. // Dastanın ayrı-ayrı hissəsi, fəsli, hekayəsi, epizodu. <Əmiraslan> özü də dönüb oğluna «Koroğlu» dastanının ayrı-ayrı qollarını nağıl edər(di). S. R.. // Bir ordunun və s. -nin ayrıldığı hissələrdən hər biri. Çar ordusu üç qola ayrılmışdı. Onların bir qolu Şahzadə bağına qapanmış(dı). . M. S. O.. Dəstəmiz qollara ayrılmalı, hərəkət təlimi verilməli idi. M. C..

6. Cinah, tərəf, səmt. Sağ qol. Sol qol. – Sağ qoldan isə öz vurulmuş tanklarının ardınca qalxan bu piyada Muxtarov, Dadaşın qəfil və sərrast atəşi altına düşdü. Ə. Ə..

7. İmza. <Süleyman:> Necə etməz, bəs bu boyda peçatı, bu yoğunluqda qolu görmürsən? M. İ.. <Gəldiyev> inanmışdı ki, qulluq işində adamı yıxan, dikən sədrin, müdirin, naçalnikin bir qırmızı qoludur. M. C.. Qol qoymaq, qol çəkmək – 1) imzalamaq, imza etmək. Bir yerdə . . ərizə yazırlar və cəm olan on beş nəfər haman ərizəyə qol qoyurlar. Ə. H.. Qol çəkməyi bilirəm, amma sənin kimi oxumuş deyiləm. Qantəmir; 2) məc. tamamilə razılaşmaq, qəbul etmək. Elə mən də sən deyənə qol qoyuram. M. Hüs..

8. xüs. Bəzi alətlərdə və mexanizmlərdə hərəkəti nizama salan və başqa vəzifələr görən qola oxşar hissə.

◊ Qol zoruna – zorakılıqla, güclə, zorla, zor işlədərək. Burada qol zoruna iş keçməz. Qolları arasına almaq – qucaqlamaq. Həsən . . <Dilaranı> qolları arasına alıb dodaqlarından öpdü. M. İ.. Qollarını açmaq – birini qucaqlamağa hazırlanmaq, məmnuniyyətlə, gülər üzlə qarşılamaq. Qollarını atmaq – bax qollarını ölçmək. Baba qollarını ata-ata z. yenə danışmaq istədi, lakin öskürək onu boğdu. Ç.. Qollarını . . boynuna dolamaq (sarımaq) – birini bərk-bərk qucaqlamaq. Süsən atasına yanaşdı, dirsəyəcən çırmanmış qollarını onun boynuna doladı. M. Hüs.. Qollarını ölçmək – danışarkən qolları ilə hərəkət etmək, qollarını oynatmaq. Şah ayaqlarını taxtdan sallayıb, qollarını ölçərək cır səsi ilə çığırdı. Ç.. Qoluna girmək – 1) qolunu birinin qoluna keçirmək. O, dostunun qoluna girib balkona çıxartdı. Ə. Vəliyev; 2) qolunu gəzə bilməyən xəstə və ya başqa adamın qoluna keçirərək, ayağa qaldırıb gəzdirmək. Qolundan qaldırmaq – bax qolundan tutmaq. Bir də onlar məni qolumdan qaldırdılar. Yoldaşlıq naminə ailəmə kömək verdilər. M. Hüs.. Qolundan tutmaq – kömək etmək, əl tutmaq, yardım göstərmək. <İsmayıl:> Onun qədim nökəri Cavad bir az onun qolundan tutur. Ə. H.. Qolundan yapışmaq – bax qolundan tutmaq. <Tubu:> Qızını bir eləsinə ver ki, lazım olan vaxt qolundan yapışsın. Ə. H.. Kişiyə ürək-dirək verdik, qolundan yapışdıq, evimizə gətirib, neçə gün, neçə gecə qonaq saxladıq. S. R..

2.

<ing.> idm.

1. köhn. Futbol, xokkey, su polosu və s. oyunlarda oyunçuların topu vurub keçirdikləri qapı, yaxud ayrılmış yer. Birdən oğlan qışqırır: «Dinamo» qol vuracaq! M. R..

2. Bir komandanın, topu rəqibinin qapısından keçirdikdən sonra qazandığı xal, say.

◊ Qol vurmaq – müqabil tərəfin qapısından topu keçirmək.